‘Ja, ik ploeg..., maar alleen als het moet’

Zo’n twintig jaar geleden, startten de Van Meers voorzichtig met niet-kerende grondbewerking. Aanleiding was het Meloidogyne chitwoodi-aaltje, ook wel bekend als het maiswortelknobbelaaltje. De besmetting kwam aan het licht door knobbels op de gevoelige Hansa-aardappel, die Van Meer teelde voor Kroef. “Niemand wist toen nog wat het was. We haalden de Plantenziektenkundige Dienst erbij en die gaf uitsluitsel. We moesten er vervolgens achter zien te komen op welke manier we de chitwoodi-besmetting beheersbaar konden houden. Want alleen als je de grond onder water zet, raak je deze aaltjes kwijt.” Dat de besmetting alleen voorkomt op zandgrond met weinig organische stof, was Van Meer al snel duidelijk. “Op de lichtere zandkoppen was de aantasting het grootst.” Er moest dus meer organische stof in bodem blijven.

Niet-kerende grondbewerking bood uitkomst. Voornamelijk om brandstof te besparen, ploegde Van Meer al een aantal jaren niet meer voorafgaand aan de teelt van mais. De opbrengst van die percelen bleef niet achter bij mais op geploegde percelen. Reden genoeg om ook voor de teelt van de suikerbieten ook maar eens niet meer te ploegen. Van Meer probeerde het op een gehuurd perceel in Bladel: hoge zandgrond die al vroeg bekwaam is. Bij wijze van proef ploegde hij de helft van het perceel wel en de andere helft niet. De bieten op het niet-geploegde perceel kwamen een week eerder op. De akkerbouwer kent de reden. “Als je 25 cm diep ploegt, ploeg je koude grond boven. Daar heeft het bietenzaad last van. En dat haal je gedurende het seizoen niet meer in.”

De goede ervaringen in suikerbieten smaakten naar meer. Ook voor de uien ploegt Van Meer inmiddels niet meer. Zelfs na gedorste mais. De truc? Zoveel mogelijk oppervlakkig bewerken. In het najaar, meestal in november, gebruikt de akkerbouwer een tweebalks schijveneg. Een bewerking die de gewasresten verkleint en vermengt met de grond, zodat de vertering ervan snel op gang komt.

In het vroege voorjaar, rond februari, voert hij nog eens dezelfde bewerking uit om vervolgens in maart te bemesten met varkensmest van zijn eigen bedrijf. Wederom een bewerking waarbij de gewasresten weliswaar niet versneden worden, maar wel licht worden ingewerkt. “Zandgrond kan uit zichzelf dicht gaan zitten. Het klinkt in. Zeker na veel regen of een natte oogst. Je moet dus helpen om de grond los te houden.” Is de grond bekwaam, dan legt hij het perceel in een werkgang met een woeler voor de schijveneg zaaiklaar.

Daarbij speelt de rol een hoofdrol. Een buizenrol is voor Van Meer taboe. Die legt de grond te los weg, waardoor het zaad niet kiemt. Een ringenwals levert een beduidend beter resultaat weet de akkerbouwer. Die drukt een deel van het zaaibed aan, waarin het zaad zal kiemen. De losse grond tussen de ringen kan goed water bergen.

Zaaien in de niet-geploegde grond bleek geen groot probleem. De ruimer van de bietenzaaimachine tikt de meeste resten van groenbemesters wel aan de kant. Ook bij het zaaien van uien zijn gewasresten meestal geen probleem. Een enkele keer wel, en dan… tja, dan moet toch de ploeg het perceel in. “Ik ploeg niet. Behalve als het niet anders kan.” Dat is ook het gevolg van de landruil die de akkerbouwer regelmatig toepast. Heeft een veehouder een groenbemester zoals rogge gezaaid en het gewas heeft zich flink kunnen ontwikkelen, dan is de ploeg de enige oplossing. Dit gewas laat zich moeilijk verkleinen en inwerken. Rogge is sowieso rotzooi. Het laat aaltjes razendsnel vermeerderen. Je kunt beter gerst zaaien. Maar krijg dat maar eens uitgelegd.”

Ook voor de teelt van aardappelen na gras ploegt de akkerbouwer nadat het gras is doodgespoten, er gefreesd is en het perceel is bemest. Niet dat de graspollen in het pootbed een probleem zijn tijdens het poten. De moeilijkheid zit hem bij het aanaarden met aanaardkappen. “Ik wil niet dat de graspollen bij het aanaarden strepen in de ruggen trekken.”

Kiest de akkerbouwer voor de gemakkelijke weg door toch snel naar de ploeg te grijpen? “Misschien. Het gaat me eerlijk gezegd soms ook wel aan het hart. Zeker als een perceel al heel lang niet meer geploegd is.” Neem het huisperceel dat 14 jaar achter elkaar geen ploeg meer zag. En dat heeft effect gehad. Zijn op de percelen bouwland op zandgrond normaliter geen wormen te vinden, Van Meer zag ze na verloop van tijd steeds vaker op de huiskavel. “En zie je een worm, dan zit er meer. Schimmels bijvoorbeeld. Allemaal positief voor de teelt. Dat wil je zo houden.” Toch lukt dat niet altijd. Met pijn in het hart zette hij de ploeg in de huiskavel nadat hij het geruild had met een collega die waspeen wilde zaaien. “Het waspeenzaadje is fragiel. Die mag niets tegenkomen om de diepte in te kunnen groeien. Zijn collega wilde het alleen ruilen als hij mocht ploegen. Tja, dan kun je vragen zo ondiep mogelijk te ploegen, maar het wordt toch al snel 22 cm. Dat is natuurlijk hartstikke jammer. Misschien moet ik strenger zijn en vasthouden aan niet-kerende grondbewerking, maar geld verdienen is voor mij ook een belangrijkste drijfveer.”