Versnipperd

Groenbemesters. Ze leveren organische stof en stikstof. En daar profiteert de bodem van. Het verwerken ervan is echter niet gemakkelijk. Ploeg je het gewas zonder voorbewerking onder, dan bestaat het risico op verstop­pingen. Maar ook als je níet ploegt en de groenbemester een winterlang laat staan om zo optimaal te profiteren van het tussengewas, is het verstandig de groenbemester te verkleinen. Je wilt immers voorkomen dat het gewas in bloei komt en zaad levert. Daarnaast bedekt en isoleert een flink ontwikkelde groenbemester de bodem, waardoor de grond in het voorjaar maar langzaam opdroogt.

Voor het verkleinen van de groenbemester zijn heel veel machines beschikbaar. Een cambridgerol bijvoorbeeld. Die drukt het gewas tegen de grond, waardoor het deels afsterft en sneller doodvriest. Of de rotorkopeg. Die verkleint het gewas, waarna je het gemakkelijker kunt onderploegen. Maar vanzelf gaat het niet: taaie stengels kunnen zich om de tanden wikkelen.

Een schijveneg en een klepelmaaier hebben weer andere nadelen. De eerste machine verkleint weliswaar de stengels en werkt het gewas in de bodem, maar kan vollopen. De tweede machine slaat de planten klein. Maar dat kan tot een natte laag op de grond kan leiden. Ploeg je die laag onder, dan kuil je de groen­bemester als het ware in, en verteert die niet.

Daarnaast zijn er nog de messenrollen die speci­aal zijn ontwikkeld om groenbemesters te verkleinen.

Om erachter te komen hoe effectief deze machines groenbemesters aanpakken, vergeleken­ vakblad LandbouwMechanisatie en Betere Bodem er drie: de Green Cutter met een enkele messenwals, de K. Wallner SW300 met twee messenwalsen en de Treffler TSW met drie messenwalsen. De machines nemen het op tegen de Väderstad CrossCutter-cultivator met zijn opmerkelijk gevormde schijven en een machine die elke akkerbouwer wel in de schuur heeft staan: een klepelmaaier. In dit geval eentje van de Nederlandse fabrikant Van Wamel.

Het vijftal moest een goed ontwikkeld groenbemestermengsel van Alexandrijnse klaver, twee soorten bladrammenas, niger en zomerwikke bewerken op een perceel zeer lichte kleigrond in Biddinghuizen (Fl.). Oorspronkelijk maakt ook Japanse haver onderdeel uit van het mengsel. Die was, met het oog op gerstopslag, echter al eerder dood gespoten.

De machines werden zo afgesteld dat ze de grond zo min mogelijk beroerden. De groenbemester werd door de rollen dus zo min mogelijk in­gewerkt. Een werkwijze waarover valt de discusieren. Want wil je juist dat het bodemleven de groenbemesterresten snel verteert of wil je de bodem zolang mogelijk bedekt houden met plantenresten? Dat hangt voornamelijk af van de teeltmethode. Resten bovenop zorgen ervoor dat de bodem gedurende de winter niet verslempt. Wil je de grond nog een keer ploegen, dan is het inwerken van de groenbemester tijdens het bewerken geen probleem. Veel losse grond kan echter wel zorgen voor minder grip en dus meer slip en dus een hoger brandstofverbruik tijdens de volgende bewerking.

Uit de vergelijking blijkt dat de bladrammenas uit het mengsel na een bewerking met de Green Cutter iets meer hergroei vertoont dan na een bewerking met de dubbele rol van de Wallner of de driedubbele rol van de Treffler-machine. De twee laatsten doen niet voor elkaar onder. Er is op hoge rijsnelheid geen verschil te zien tussen een messenwals met twee en met drie rollen. Bij lage rijsnelheid wel degelijk en kun je dus met de Treffler in één werkgang ploegen of woelen. Beide machines­ gingen de grond niet in. De Green Cutter deed dat wel. Bij een rijsnelheid van 15 km/h is in alle gevallen de capaciteit hoog.

Met de driebalks schijvencultivator van Väderstad met zijn CrossCutter-schijven kun je nog sneller rijden: 20 km/h is geen probleem. De machine werkt de groenbemester in. Dat wil niet zeggen dat er hergroei meer is van blad­rammenas. Dat is wel degelijk het geval, maar beduidend minder dan na een behandeling met messenrollen. De machine liep niet vol. Met een aanschafprijs van ruim 17.000 euro is het wel de duurste uit de vergelijking. Je kunt er echter niet alleen de groenbemester mee bewerken, maar ook de stoppel en je kunt er ook nog een zaaibed mee bereiden.

En als laatste de klepelmaaier van Perfect. De machine stond in eerste instantie te diep afgesteld. Daardoor mengde de machine de resten van de groenbemester met de grond. Tien weken na de bewerking blijkt dat hierdoor zo goed als geen planten meer boven komen. De grond is zwart en er groeit zelfs geen onkruid. Dat in tegenstelling tot het hoger geklepelde deel van het perceel. Daar groeit tussen de resten­ van de hergroeide bladrammenas veel onkruid. Met name muur, wat op ‘ons’ perceel lichte klei toch al een probleemonkruid is.

Uiteindelijk blijkt dat de messenrollen wat capaciteit betreft niet voor elkaar onder doen. En ook wat brandstofverbruik betreft, is er weinig verschil. Verbruiken de Wallner en de Green Cutter van Veenma bij 15 km/h en een capaciteit van 4,5 ha/h 19,5 liter diesel per uur, de machine van Treffler met drie messenwalsen verbruikt bij dezelfde capaciteit met 21,3 liter per uur, net iets meer. De Väderstad CrossCutter heeft bij 20 km/h een capaciteit van 6 ha/h. Het verbruik ligt met 30 liter per uur ook hoger.

De klepelmaaier verbruikt het meest en de capaciteit is het laagst. Door op de aftakas geen 1.000 maar 750 toeren te maken en tegelijkertijd de rijsnelheid te verhogen van 7,5 naar 8 km/h daalt het brandstofverbruik behoorlijk: van 33,7 naar 21,4 liter per uur. De capaciteit bedraagt 2,4 ha/h. Dat maakt de klepelmaaier duur als je alleen naar de variabele kosten (brandstof en arbeid) kijkt. Alle walsen zijn wat dat betreft goedkoop, al is het verschil met de Väderstad-stoppelbewerker erg klein. Dat maakt die machine interessant, zeker als je er voldoende werk voor hebt. Heb je dat niet en kun je de messenwals met collega’s aanschaffen, dan is dat ook een goede keuze.

Heb je al een klepelmaaier, dan is het de vraag of de extra investering in een messenwals opweegt tegen de kosten- en tijdsbesparing. Zeker als je tegelijkertijd klepelt en de groenbemester inwerkt met een schijveneg of een cultivator – iets wat een uitkomst is bij de teelt van aardappelen of uien op een bedrijf dat geen kerende grond­bewerking toepast. Doordat de groenbemester zo sterk verkleind is, zal van verstoppingen geen sprake meer zijn. Bij het gebruik van een messenrol voorop de trekker en een schijveneg achterop kan dat wel het geval zijn. In dat geval zou je beter eerst kunnen rollen en daarna ploegen, al dan niet met een ecoploeg.